In memoriam: Mireille Berman
04 maart 2025
Met verdriet en verslagenheid hebben wij kennis genomen van het overlijden van onze geliefde en gewaardeerde collega Mireille Berman op 3 maart. Ze was bijna twintig jaar onze collega door dik en dun, een lieve vriendin, een toegewijde steun voor schrijvers en vertalers, een geliefde verschijning met een grote toewijding aan de Nederlandse literatuur.
Mireille Berman (1964) groeide op in het noorden van Nederland en kwam na een studie geschiedenis in het boekenvak terecht. Eerst deed ze freelance redactiewerk voor literaire uitgeverijen en was ze eindredacteur van het historisch tijdschrift Skript. Van 1995 tot 1998 was ze onderzoeksassistent bij het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Daarna werkte ze een jaar voor uitgeverij Schuyt & Co, gevolgd door nog twee jaar bij Wereldbibliotheek / Van Gennep en van 2001 tot 2005 was zij redacteur voor non-fictie bij De Bezige Bij, waar ze veel Nederlandse en internationale auteurs onder haar hoede had.
In 2005 trad ze in dienst als beleidsmedewerker bij het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, dat in 2011 opging in het Nederlands Letterenfonds. Daar hield zij zich bezig met het ondersteunen en organiseren van bijeenkomsten en manifestaties met Nederlandse schrijvers in het buitenland. Vanaf 2013 nam ze de taak van non-fictiespecialist op zich, en zette zich in voor de verspreiding, vertaling en promotie van Nederlandse literaire non-fictie auteurs in het buitenland. Zij onderhield nauwe contacten met schrijvers, met vertalers van Nederlandse literatuur en uitgeverijen in het buitenland, met organisatoren van festivals en literaire podia over de wereld. Ze reisde naar internationale boekenbeurzen en ondersteunde daar de Nederlandse literatuur. Dit is een taak waar naast inhoudelijke kennis, slagvaardigheid, sociale en organisatorische vaardigheden, ook tact, diplomatie, vriendelijkheid en humor nodig zijn. Mireille bezat al deze gaven, en ze was een zeer geliefde verschijning in het internationale boekenvak, met een netwerk tot ver over onze grenzen.
In maart 2024 was Nederland samen met Vlaanderen gastland op de boekenbeurs in Leipzig, met als titel: Alles außer flach ('alles behalve vlak’). Meer dan veertig auteurs die elk een nieuwe vertaling in het Duits te presenteren hadden, bezochten Duitsland – op de beurs zelf maar ook op vele festivals gedurende het jaar. Mireille was van deze grootscheepse en succesvolle presentatie namens het Letterenfonds de coördinator, en het was de kroon op haar werk. In deze rol kon ze thema’s die haar persoonlijk aan het hart gingen in de programmering een plaats geven: klimaatcrisis, het koloniale verleden, ontsnapping en migratie, gendervraagstukken en oorlog. Als collega’s hadden wij grote bewondering voor de manier waarop ze alles in de hand hield. Ze was bovendien nooit te beroerd om ook de bescheidener klussen op zich te nemen. Op dezelfde dag dat Mireille op een bomvolle stand de Duitse president Walter Steinmeier in het Duits bijpraatte over de Nederlandse literatuur, stond ze met een dweil en een emmer de stand schoon te boenen.
Afgelopen voorjaar keerde bij haar de ziekte terug waar ze vijf jaar eerder van was hersteld. Toen duidelijk werd dat er geen uitzicht op herstel was en het werk te zwaar was geworden, ging ze twee dagen per week bij boekhandel Athenaeum in Amsterdam aan de slag. Ook kwam ze nog geregeld langs bij het Letterenfonds waar ze een nieuwe traditie introduceerde: bij de wekelijkse vergadering wordt voortaan elke week een gedicht voorgelezen. Mireille zag er nog zó goed uit en ze was zó goed van stemming dat het onwerkelijk leek dat ze niet lang meer te leven had.
We gaan haar ontzettend missen en wensen haar nabestaanden veel sterkte en kracht met dit grote verlies.