Olga Tokarczuk en Karol Lesman ontvangen Europese Literatuurprijs 2024

Van links naar rechts: Romkje de Bildt (directeur-bestuurder van het Letterenfonds), Olga Tokarczuk en Karol Lesman

‘The book that you have rewarded with this wonderful prize is a voice in this continual dialogue that is the beating heart of culture in general,’ liet schrijver en Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk weten in haar dankwoord. ‘But we cannot think of culture as nothing but a store, because above all it is a conversation, a series of questions and answers, an interpretation, and also an act of defiance against the obstinacy of the authorities.’

Vertaler Karol Lesman noemde in zijn dankwoord het motto Verto ergo sum – ik vertaal dus ik besta. ‘Deze bestaansgrond heb ik in belangrijke mate te danken aan mijn en tegelijk Olga’s favoriete boek uit de Poolse literatuur De pop van Bolesław Prus,’ liet Lesman weten. ‘Toen ik deze roman zo’n vijftig jaar geleden voor het eerst las, wist ik wat ik zou worden: vertaler, want ik wilde dat iedere Nederlandstalige lezer deze schitterende negentiende-eeuwse roman in zijn of haar moedertaal zou kunnen lezen.’  

‘De geschiedenis van de Europese literatuur laat zien dat de grenzen tussen talen niet hermetisch zijn afgesloten: Willem Frederik Hermans is schatplichtig aan Kafka, die op zijn beurt weer sterk beïnvloed werd door Flaubert, en de roman Empusion zou er niet zijn geweest zonder een Poolse vertaling van Der Zauberberg,’ aldus Romkje de Bildt. ‘Voor deze uitwisselingen hebben we niet alleen uitstekende literatuur nodig, maar ook uitstekende vertalingen. Het Nederlands Letterenfonds wil dan ook een omgeving creëren waarin literair vertalen wordt gewaardeerd door professionals en lezers.’ 

De jury over Tokarczuk: ‘Op scherpzinnige wijze toont én ontmaskert Tokarczuk de ideeën die het zelfbeeld van de Europese intellectueel, van Europa, blijvend hebben beïnvloed en bestendigd. Empusion is niet alleen in dialoog met Thomas Manns De Toverberg, maar met een hele trits aan denkers die in het patriarchaat een vanzelfsprekende voorwaarde zagen voor universaliteit. 
 
De jury over Lesman: “De meanderende Tokarczuk-zinnen die een licht hallucinante, vroeg twintigste-eeuwse sanatoriumsfeer oproepen, die in hun vormelijkheid vaak écht heel komisch zijn, die laveren in het geheimzinnige gebied tussen weten en niet-weten, lezen in het Nederlands ritmisch en volkomen vanzelfsprekend: eigenlijk heb je op geen enkel moment het gevoel een vertaalde roman te lezen.”

Naast voorzitter Niña Weijers bestaat de jury uit Ronnie Terpstra (boekhandel Van der Velde), Astrid Bamberg (boekhandel Hijman Ongerijmd), auteur en recensent Ilse Josepha Lazaroms en Karina van Santen, de vertaler van het winnende boek van vorig jaar. Zij selecteerden de shortlist uit een longlist die door boekhandelaren uit hele land was samengesteld.

De Europese Literatuurprijs bekroont de beste hedendaagse Europese roman die in het voorgaande jaar in Nederlandse vertaling is verschenen. Zowel de schrijver als de vertaler van de winnende roman worden geëerd en ontvangen ieder € 10.000 aan prijzengeld. De Europese Literatuurprijs wordt dit jaar voor de 14e keer uitgereikt. Vorig jaar ging de Europese Literatuurprijs naar Kassa 19 van Claire-Louise Bennett, vertaald door Karina van Santen en Martine Vosmaer. 

De Europese Literatuurprijs is een initiatief van het Nederlands Letterenfonds, academisch-cultureel podium SPUI25, weekblad De Groene Amsterdammer en Athenaeum Boekhandel. De prijs wordt financieel mogelijk gemaakt door het Lira Fonds, De Lancey & De La Hanty Foundation en het Nederlands Letterenfonds.